Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tedavisi (DEHB) çok yönlü planlanması gerekir. İlaç tedavileri davranışçı yöntemler, eğer varsa yapılan kan tahlilleriyle eksik olan vitaminlerin yerine konması ve beslenme düzeninde yapılacak değişiklikleri içerir.
İLAÇ TEDAVİLERİ:
Stimülanlar: Metilfenidat ve amfetamin etken maddeli ilaçlardır ülkemizde sıklıkla metilfenidat etken maddeli ilaçlar kullanılmakta. Bu ilaçlar dikkat ve davranış üzerinde önemli rol oynayan dopamin ve norepinefrin salınımını sinir uçlarından arttırır ve geri alımını bloke eder. Etki süresine göre kısa (yaklaşık 4-5 saat) ve uzun etkili( yaklaşık 12 saat) olan formları vardır. DEHB’li çocukların %75-80 i stimülan tedaviye iyi yanıt verir. Akedemik başarıda yükselme, sözel ve sözel olmayan bilgilerin öğrenilmesini arttırdığı,dürtüsel davranışlar, uyum bozucu davranışlar akran ve aile işkilerinde tedavi edici etkileri olduğu yapılan çalışmalarla gösterilmiştir. Yan etkileri genelde doz va ilaç alım zamanında yapılan değişikliklerle kontrol altına alınabilir bunlar iştah azalması, uykuya dalmada güçlük, karın ağrısı,baş ağrısı, hafif nabız artışı gibi 1-2 hafta içinde ortadan kaybolan yan etkilerdir. Bu yan etkilerin geçmediği durumlarda ilaç tedavisinde değişiklikler planlanmalıdır.
Stimülan Olmayan İlaç Tedavileri:
Atomoksetin: DEHB belirtilerin azaltılmasından norepnefrin geri alımını engelleyerek etki etmektedir. Karın ağrısıi işah azalması, sinirlilik nadiren hafif abız artışı gibi yan etkiler görülebilmektedir. Etki süresi 24 saate kadar uzayabilmektedir.
Trisiklik Antidepresanlar: Diğer ilaç tedavilerine yanıt vermeyen olgularda denenecek tedavi yöntemlerindendir.
DEHB’de PSİKOSOSYAL TEDAVİLER
Psikoeğitim; çocuk ve aileye DEHB nedenleri, belirtiler, tedavi yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgi verilmelidir gerekli olması halinde bu sürece okul temelli girişimlerde eklenebilir.
Davranışçı yöntemlerde ailenin rolü önemlidir. Çoğu DEHB’li çocuğun ailesi davranışlarını etkin biçimde kontrol etmekte zorluk yaşar. Ailelerin bu DEHB’yi iyi tanıması ve kabullenmesi mücedalede etkin bir rol almasını kolaylaştıracaktır. Çocuğa uygun sınırların konulması, uygun bir ödül sisteminin yerleştirilmesi,davranışların sonuçları üzerine odaklanılması, anne babanın tutarlı davranışlar sergilemesi olumlu değişim ve gelişim için oldukça önemlidir.
Sosyal beceri eğitimleride giderek gelişmekte olan anne baba ve okulla koordineli şekilde yürütülen bir sistemdir ve şu basamakları barındırır.
Sportmenlik: yönergeleri izleme ve oyun kurallarına uyma
Sonuçları kabullenme: hayal kırıklığıyla başa çıkabilme
Ayrım: pasif, saldırgan ve aktif cevapların ayrımı
Hafif kışkırtmaların görmezden gelinmesi
Sorun çözme ve sorunu tanımlama
Duyguları tanıma başa çıkma
DEHB’de Yerine Koyma Tedavileri ve Beslenme
DEHB’de tanı koyma sürecinde belirli kan tahlillerinin yapılması gerekmektedir b12 vitamini,demir demir bağlama kapasitesi, troit fonksiyon testleri gibi bu tahlil sonuçlarından herhangi birinde sorun varsa tedavisi başlanmalıdır. Günümüzde birçok rahatsızlığın beslenme alışkanlıklarımızla yakın ilgisi olduğu bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış durumdadır DEHB’li çocuklar ve erişkinler özellikle dondurulmuş gıdalar, fastfoodlar, gazlı içecekler, ambaljlı gıdalardan (cips, kraker vb) uzak kalmalı özellikle ev yapımı yoğurt, ayran ve kefirin, mümkünse köy yumurtasının, proteinden zengin olan gıdaların, başta ceviz olmak üzere kuruyemişlerin, balıkyağı gibi gıda takviyelerinin günlük beslenmelerinde olması tedaviden daha fazala yarar görmelerini sağlayacaktır.
Psikiyatri Uzmanı Dr.Neslihan Levent
Yorumlar kapalı.